چگونه از شر افکار مزاحم و نشخوار فکری راحت شویم؟
وقتی هجوم افکار ناراحتکننده و فکرهای آزاردهنده به سمت شما وجود دارد به نظرتان بهترین کاری که میتوانید انجام دهید چیست؟
آیا میشود با فکر کردن بیشتر آن را حل کرد؟ یا با تمرکز کردن بیشتر بر روی همان فکر آن را برطرف نمود؟ آیا افکار مخرب و منفی، ما را در داشتن یک زندگی آرام کمک میکنند؟
در انتها میتوانید به پادکست این مقاله هم گوش کنید و از تکنیکهای قوی و موثر آن برای پاک کردن افکار منفی استفاده کنید
نشخوار فکری یا ذهنی چیست؟
نشخوار فکری یا ذهنی و overthinking یا به اصطلاح ذهن شلوغ و مه مغزی و وسواس فکری، این روزها تبدیل به معضلی بزرگ شده و افراد با پیشامد این مشکل فکر میکنند که کنترلی بر مغزشان ندارند و ناامید و غمگین خود را تسلیم نشخوار فکری ذهن خود کرده و اجازه میدهند تا این جریان فکری آنها را با خود ببرد و غرق در افکار و پریشانیهای فکری خود بشوند؛ این پدیدهایست که خیلیها به آن گرفتار هستند و از آن رنج میبرند؛ جوری که بر روی سلامت افراد و خواب و آرامش زندگی آنها اثر منفی گذاشته و افراد در پریشانی به سر میبرند و راه چارهای برای رهایی از آن نمیبینند
در این حالت شلوغی ذهن و نشخوار فکری، مغز روی تنظیمات اتوپایلوت خود میرود و مدام در حال فکر و خیال است؛ تصویر میبیند، دیالوگ میسازد، با شخصیتهای خیالی حرف میزند، با خودش گفتگوی درونی دارد، مدام اتفاقات گذشته رو مرور میکند، انگار که مغز مثل بازار مسگرها پر سروصدا است، در این حالت نه خواب دارید و نه بیداری و نه آرامش
ذهنی شلوغ و درهم داشتن نه تنها به شما در حل کردن مسائل کمکی نمیکند بلکه باعث پیچیدهتر شدن اوضاع هم میشود و حتما همانطور که تجربه کردید زیاد فکر کردن و درگیر افکار شدن، انرژی شما را هم میگیرد و شما با ذهن ناآرام و مشوش خودتان باعث میشوید که انرژی روزانهتان که باید صرف کارهای مفید و سازنده و اهداف شخصی شما شود از بین برود
در حقیقت زیاد فکر کردن و ذهن شلوغ داشتن یکی از انرژی خوارهای بزرگ زندگی است که باید به سرعت این مسئله را برای خودتان حل کنید و یاد بگیرید که کنترل ذهن را به دست بگیرید
راجع به انرژی خوارها و چگونگی برخورد با آنها بهطور مفصل در دوره بیداری قدرت درون صحبت کردم که میتوانید سطح ۱ این دوره صوتی را در صفحه دوره بهطور رایگان دانلود کنید
همچنین از انرژی خواری و نوردزدی هم در مقاله انرژی خواری چیست؟ کاملا توضیح دادم که میتوانید مطالعه کنید
پس اگر من بتوانم ذهن شلوغ و درهم خودم را آرام کنم میتوانم انرژی بیشتری برای خودم ذخیره کنم، همچنین میتوانم از ذهن و فکر آرام برای حل کردن مسئله و چالش روزانه خودم بهتر بهره ببرم
چه کسی میتواند با ذهن شلوغ و افکار آشفته امورات خود را مدیریت کند و از پس کارهای روز خود برآید؟
در این مقاله چندین راهکار قوی، ساده و کارآمد را به شما یاد خواهم داد تا به راحتی بتوانید کنترل ذهن خود را در دست بگیرید
موش مکار در انبار
گاهی وقتها ما نمیدانیم که در حال فکر کردن به چه چیزی هستیم و تنها رشتهای از افکار به هم متصل در مغز و فکر ما جاری است. از این شاخه به آن شاخه میپریم و فکر پشت فکر میآید و مسئلهها پشت سر هم ردیف میشوند
حتی گاهی خودسرزنشی و انتقادها و نسبتهای ناشایستی که به خودمان میدهیم هم چاشنی این سیر فکری شده و ما را ناامید و غصهدار میکند و باعث میشود که از خودمان هم ناامید شویم
ما درون مغزمان موشی به نام افکار پنهان مزاحم داریم که مدام در حال از بین بردن انرژیهای درونی ماست
اگر موشی به انبار شما زده باشد و مدام از محصولات و حاصل دسترنج شما دزدی کند چه میکنید؟ آیا مینشینید و به موشها فکر کرده و مدام در ذهنتان به رهایی از موشها فقط فکر میکنید ؟ قطعا نه
اول موش و لانه موش را پیدا میکنید و آنها را گرفته و از شر آنها خلاص میشوید
یعنی اول باید خود موش را پیدا کنید
افکار و زمزمههای ذهنی هم مثل همین موش ناپیدا در ذهن و مغز ما رخنه میکنند و مدام در حال دزدی و ویرانی انبار ما هستند
گندم در انبار حکم انرژیهای شما را دارد و موشها حکم افکار مزاحم و وسواسها و نجواهای ذهنی که به آنها آگاه نیستیم و اجازه میدهیم تا فساد را در مغزمان ایجاد کنند و ما را تا سرحد دیوانگی پیش ببرند
چرا نباید به دنبال موش باشیم و موش را بگیریم؟
مولانای جان در شعر زیبا میگوید که اول دفع شر موش کن، وانگهان در جمع گندم کوش کن
ما درین انبار گندم میکنیم
گندم جمع آمده گم میکنیم
مینیندیشیم آخر ما بهوش
کین خلل در گندمست از مکر موش
موش تا انبار ما حفره زدست
و از فنش انبار ما ویران شدست
اول ای جان دفع شر موش کن
وانگهان در جمع گندم کوش کن
گر نه موشی دزد در انبار ماست
گندم اعمال چل ساله کجاست
شما با روشهای مختلف مثل عبادت و نیایش به درگاه خداوند، مراقبه، مدیتیشن، تفریح و طبیعتگردی، ورزش و تغذیه سالم و کارهایی از این قبیل سعی در این دارید که خود را آرام کنید و انرژی خود را به سطح بالاتری ببرید اما ذهن ناآرام و پر از فکر و نجوای ذهنی نمیگذارد شما این آرامش را تجربه کنید و انرژیهای درونی و نور درون خود را حفظ کرده و خود را در پروسه رشد زندگیتان قرار دهید
شما مدام کتاب میخوانید، دوره آموزشی میبینید، با متخصصین و مشاوران مشاوره میکنید، در راه خودشناسی و سفر درون خودتان هستید و خود را ارتقا میدهید تا زندگیتان تغییر کند و بتوانید به سطحی بالاتر بروید اما همچنان درجا میزنید؛ چرا؟
چون موشهای کثیف را از زندگیتان جمع نکردید
چون هنوز در مغز و ذهن خودتان دچار وسواس فکری و زیاد فکر کردن هستید
فکرهای بهم چسبیده و زنجیروار مثل موشی به مغز شما رخنه میکند و شما را دچار ناآرامی و بیقراری میکند
پس برای کشف این موشها چه باید کرد؟
چند روش مختلف و موثر برای جلوگیری از زیاد فکر کردن موجود است و مهمترین نکته این است که شما به فکر و ریشه فکر خود آگاه شوید
تکنیک اول: آگاهی از جریان
آگاهی، همیشه قدرت نهفته درون شما را بیدار خواهد کرد، فقط کافیست به این فکر آگاه شوید و در حقیقت موش را شکار کنید. وقتی موش پیدا شد دیگر نمیتواند شما را آزار دهد و از دست شما فراری است
وقتی خودتان را در حال زیاد فکر کردن و آزار دیدید و گفتگوی درونی داشتید؛ از خودتان چند سوال بپرسید
- این فکر از کجا آمده است؟
- من از کجا به این موضوع رسیدم و به آن فکر میکنم؟
- آیا این فکر درست است؟
- چه کسی دارد فکر میکند؟
- چرا به این موضوع فکر میکنم؟
- ریشه این فکر چیست؟
- این شخصی که این افکار را دارد کیست؟
اکهارت تول نویسنده کتاب نیروی حال جمله زیبایی دارد ؛ میگوید: «شما افکارتان نیستید؛ شما آگاهی پشت افکار هستید؛ شما کسی هستید که این فکر را مشاهده میکند»
شما تنها مشاهده کننده و شنونده این افکار هستید و نباید این افکار را واقعی بدانید؛ این شما نیستید
گاهی به خاطر تلقینات و برنامهریزیهای ماتریکسی در مغزمان دچار افکاری هستیم که نمیدانیم از کجا به ما اضافه شده و چرا داریم به این افکار، فکر میکنیم؟ چرا به این افکار بها میدهیم؟
چرا گمان میکنیم این فکر درستترین فکر دنیاست؟
کافیست که با سوالات بالا افکار را زیر سوال ببریم و اعتبار و هویت را از آنها بگیریم و آنها را بی ارزش کنیم تا دیگر نتوانند زندگی ما را کنترل کنند
تکنیک دوم: کشف زنجیره فکری
روش بعدی کشف زنجیره تفکراتی است که به هم پیوند خورده و در ذهن ما حضور دارد ولی ما حتی نمیدانیم کدام فکر به کدام فکر دیگر زنجیر شده است
مثلا اینکه من ضعیف و بیلیاقت هستیم در یک سلسله تفکری دیگر به فکر من فقیر و بیپول هستم زنجیر شده است و هر وقت به ضعیف بودن فکر میکنید بلافاصله مغز شما به این نتیجه میرسید که بله تازه بیپول هم هستی و این افکار روزانه چندین بار تکرار میشود آن هم ناآگاهانه
شما در طول روز دهها بار به این نتیجه میرسید که هم ضعیف هستید و هم فقیر
و سوال مهمی که در اینجا مطرح است این است که در ذهنی که برنامه ضعیف بودن و فقیر بودن در حال کار است؛ آیا برنامه قدرت و ثروت میتوانید کار کند؟ مسلما نه
به این جمله معروف فکر کنید : «اگر نتوانید کنترل ذهنتان را به دست بگیرید، ذهن شما؛ کنترل زندگی شما را در دست میگیرد».
در حقیقت باورها و افکار ما هستند که زندگی ما را شکل دادهاند، برای اینکه بتوانیم کنترل زندگی و ذهن و مغز خود را در دست بگیریم باید به تمام جریان فکری و باورهای درون مغزمان و اعتقاداتی که در طی سالیان سال برای خودمان ساختیم یا به ما القا شد؛ آگاه شویم و آنها را اصلاح کنیم.
همانطور که در مقاله ماتریکس ذهنی هم توضیح دادم ما از زمان تولد تا همین الآن تحت برنامهریزی بودیم و برنامههای مختلفی بر روی مغز ما سوار شده است که برخی از باورها و افکار را برای ما ساخته است که از آنها بیاطلاع هستیم و این برنامهها و سیستم باورهای ما زندگی ما را کنترل میکند، به این جمله کلیدی توجه کنید:
«ما باورها را در مغزمان میسازیم و باورها زندگی ما را کنترل میکنند»
به عنوان مثال در کودکی و در مدرسه ناظم به شما گفت چقدر بینظم و شلختهای و شما آن را با تمام وجودتان احساس کردید و پذیرفتید و آن شد یک برنامه ذهنی برای شما و باورش کردید؛ و تا همین الآن این بینظمی و شلختگی را با خود به یدک میکشید و زندگی بینظم و آشفتهای دارید
مثال دوم؛ شما تحت تاثیر القائات رسانه و اخبار هستید و مدام در شبکههای اجتماعی میچرخید و اخبار را چک میکنید، اخبار و رسانه روشی دیگر برای ساخت ماتریکس محدودیت در اذهان آدمیست که اگر نمیدانید ماتریکس چیست و با آدمیان چه میکند مقاله ماتریکس ذهنی چیست؟ را حتما بخوانید
حال برای کشف زنجیره فکرهای منفی باید چه کنیم؟
تکنیک سوم: کشف و قطع لینک از افکار مزاحم و باورهای مخرب
این تکنیک قوی توسط تیم طرح نور به صورت اختصاصی طراحی شده که برای اولین بار در دنیا مطرح شد و در بین نورجویان نتایج بسیار شگفت انگیزی داشته است؛ خیلی ساده میتوانید آن را انجام دهید و به آرامش برسید:
یکی از موضوعاتی که همیشه شما را آزار داده را روی یک کاغذ بنویسید مثلا بیکاری، بیماری، بیپولی، خجالتی بودن و …
هر فکری که در ذهنتان نقش بست را یادداشت کنید و با ذهنتان همکاری کنید تا ادامه دهد
معمولا وقتی فکر آزاردهندهای به ما هجوم میآورد ما یا آن را ساکت میکنیم اگر بلد باشیم و حواسمان را پرت میکنیم یا اینکه اجازه میدهیم در پس ذهنمان به کار خود ادامه دهد که به صورت ناخودآگاهی است و ما از سیر فکری خود خبر نداریم
اما این بار ما میخواهیم زنجیره افکاری را کشف کنیم پس با ذهن همکاری میکنیم
و به ذهنمان میگوییم:
عالیست باز هم بگو
دیگر چه فکر میکنی
دیگر چه چیزهایی است که راجع به این موضوع باید بدانم
خب باز هم بگو
هر فکری که آمد را بنویسید و مراحل را ادامه دهید
بهتر است سعی کنید تا انتهای این زنجیره فکری را با ذهنتان بروید و کشف کنید در پس پرده چه افکاری در جریان است و بهم متصل شده است که از آن آگاه نیستیم
بعد از اینکه از سیر فکری خودمان آگاه شدیم و متوجه شدیم انرژی ذهنی ما در کجا به هدر میرود، باید از آن افکار قطع لینک کنیم و با خودمان بلند تکرار میکنیم که من این افکار را باطل کرده و پاک میکنم؛ این تکنیک قوی برای اولین بار در تیم طرح نور توسعه داده شده و تاکنون بسیاری از دوستان نوری را از افکار مزاحم و باورهای منفی نجات داده است؛ پیشنهاد میکنم شما هم حتما آن را امتحان کنید:
مثلا؛ «من از ضعیف بودن و تمام فکرهای مرتبط و چسبیده به آن قطع لینک کرده و آن را باطل میکنم، در تمام ابعاد و مکان و زمان، از ابتدای خلقتم تا به ابد، همه این افکار را از خودم جدا و پاک میکنم»
در حال پیشرفتهتر اگر قوه تخیل فعالی دارید میتوانید در ذهنتان ببینید و تصور کنید که با یک پاککن این سیر فکری را برای همیشه پاک میکنید
شما اکنون به تمامی افکاری که در پس زمینه فکری و در ذهنتان در جریان بود آگاه شدید و این افکار دیگر نمیتوانند تکرار شوند و شما را آزار دهند؛ چون شما موش را گرفتید
افکار تا زمانی شما را میآزارند که از آنها و سیر فکری و زنجیرههای بهم متصل آنها ناآگاه هستید و بهمحض آگاه شدن آرامش ذهنی در ذهن شما برقرار میشود
تکنیک چهارم: تکنیک قوی نوشتن
روش دیگر برای رهایی از سیر فکری و زنجیر بهم متصل شده در مغزمان نوشتن است
پیشنهاد میکنم که مرحله قبل را هم به صورت نوشتاری انجام دهید که دوباره اسیر ذهن نشویم و بار اضافهای به ذهن اضافه نکنیم
نوشتن یکی از روشهای مفید و کارآمد برای آرامش ذهن است؛ تا زمانی که از افکارمان آگاه نباشیم چگونه میتوانیم آنها را حل کنیم
افکار تا زمانی که در ذهن هستند مثل یک بار ذهنی و سنگین محسوب میشوند ولی هنگامی که آنها را بر روی کاغذ مینویسید بار سنگین آنها را از ذهن خود برمیدارید و به کاغذ منتقل میکنید. در حقیقت شما شکل انرژی افکار خود را تبدیل کردهاید، تبدیلی از ذهن به کاغذ که میشود تبدیل فکر به ماده
خود ذهن وقتی میبیند که شما افکار و دادههایش را یادداشت کردید دیگر آن فکر را تکرار نمیکند چون میداند که این فکر دیگر تبدیل شده و میتواند تمرکز خود را از روی آن بردارد
نوشتن همیشه مهم و پراهمیت بوده و در تمام طول تاریخ بشریت یکی از ابزارهای مهم در زندگی بوده است. اگر دچار افکار پریشان و زمزمههای ذهنی منفی شدید، بلافاصله قلم و کاغذ را بردارید و هر آنچه که در ذهنتان میگذرد را بنویسید و بعد آرام شدن طوفان مغزتان را ببینید.
تکنیک پنجم: تنفس آگاهانه
تکنیک بعدی برای آرام شدن در هنگام نشخوار فکری، توجه به بدن و شرایط بدنی است. شما نمیتوانید با ذهن ناآرام، ذهن خود را آرام کنید؛ این روش کارآمد نیست.
برای کنترل ذهن باید از شیوه دیگری که از ذهن و فکر جداست استفاده کنید که در این حالت تمرکز بر بدن و فیزیک خود است به جای تمرکز بر ذهن و فکر شما میتوانید بدن و تن خود را آرام کنید تا ذهن آرام گیرد که به این عمل تن آرامی میگویند
یکی از بهترین تکنیکها برای تن آرامی، تسلط بر تنفس یا تنفس آگاهانه است؛ زمانی که بتوانید تن آرامی داشته باشید میتواند ذهنتان را آرام کنید و بالعکس
بر اساس مقالات علوم اعصاب بهترین و سریعترین روش برای حواسپرتی ذهن مخصوصا مواقعی که حالتان خوب نیست و در شرایط بحرانی هستید، تمرکز بر تنفس کنترل شده است. پس با تسلط بر تنفس و آگاهانه نفس کشیدن میتوانید ذهن را آرام کنید
مثلا از تنفس شکمی استفاده کنید؛ دست خودتان را روی شکم بگذارید و هنگام دم سعی کنید شکم خود را باد کنید و به جلو بیاورید و در هنگام بازدم شکم را خالی کرده و به عقب ببرید؛ این کار را برای چند ثانیه پشت سر هم انجام دهید، یک ثانیه دم از طریق بینی، یک ثانیه نگه دارید و یک ثانیه بازدم از طریق دهان به آرامی سعی کنید نفس را مشاهده کنید و آرامش را در ذهنتان برقرار کنید
یکی دیگر از تنفسهای مهم در هنگام حملات ذهنی و یا حملات پنیک استفاده میشود؛ دو بار دم و یکبار بازدم است که بهتر است به صورت شکمی انجام شود
دو بار پشت سر هم از بینی دم بگیرید و کمی نگه دارید، سپس به آرامی و به مدت طولانیتری بازدم را از طریق دهان انجام دهید، هنگامی که بازدم طولانیتری داشته باشید آرامش در مغزتان زودتر برقرار میشود
تنفس شکمی یا دیافراگمی باعث میشود یکی از اعصاب مهم بدن به نام عصب واگ تحریک شده و پیام آرامش را به مغز مخابره کند و بدن آرام شود
فعال شدن عصب واگ باعث کاهش ضربان قلب، شل شدن عضلات، عوض کردن کانون توجه از افکار و احساسات منفی و القای پاسخ آرامش به مغز میشود.
تنفس آگاهانه با کشیدن نفس عمیق به آرامی از طریق بینی انجام میشود و سپس هوا را بهآرامی از طریق بینی یا دهان خارج میکنید، تنفس کنترلشده را میتوانید در یک مکان آرام و راحت، هم در حالت نشسته و هم در حالت خوابیده، انجام دهید.
تکنیک ششم: تمرکز بر بدن
تکنیک بعدی توجه به بدن با تکنیک ساده ۱۲۳۴۵ است
چند نفس عمیق میکشید (ترجیحا شکمی) و بعد مراحل ۵۴۳۲۱ را اجرا میکنید، در این تکنیک باید به جای فکر کردن، تمرکز خودتان را از روی ذهن بردارید و بر روی بدنتان بگذارید
یعنی با حواس پنجگانه خود را از شر شلوغی ذهن خلاص کنید و بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی خود را درگیر کنید
حال این اعداد به چه معنا هستند؟
گام اول : بینایی
۵ شی یا چیزی که اطرافتان هستند رو توی ذهنتان ثبت کنید
مثلا لیوان روی میز، لوستر توی سقف، کتاب توی قفسه، ساعت روی دیوار، گل در گلدان
گام دوم : لامسه
حالا ۴ شی که میتوانید آن لحظه لمس کنید را در ذهنتان بشمارید؛ مثلا مو، بالش، شلوار، خودکار
گام سوم: شنوایی
۳ صدایی که همین الآن میشنوید را میشمارید مثلا صدای حیوان خانگی، صدای یخچال، صدای تیک تاک ساعت
گام چهارم: بویایی
۲ بویی که این لحظه استشمام میکنید را بشمارید مثلا بوی عطر، بوی غذا، بوی گلها
گام آخر : چشایی
یعنی در همین لحظه توجه کنید که دهنتان چه مزهای دارد؟ معمولا مزه آخرین چیزی که خوردید هنوز هست، مثلا قهوه، چای، بیسکوئیت یا هیچکدام
نکته :
دقت کنید ترتیب و اعداد مهم هستند و سلسله مراتب تحریک مراکز حواس پنجگانه توی مغز مهمتر، فقط کافی است توی ذهن بشمارید و تمرکز کنید
۵ چیزی که میبینی
۴ چیزی که لمس میکنی
۳ چیزی که میشنوی
۲ چیزی که بو میکنی
۱ چیزی که مزه میکنی
این تکنیک در عین سادگی اساس سایکوایمنولوژی و نوروایمنولوژی دارد و با سیر نزولی تمرکز خودآگاه مغز بر حواس پنجگانه، روی کورتکس مغز اثر میگذارد و سیستم عصبی را معطوف به این لحظه و عالم واقعیت کرده و طوفان مغز را آرام میکند
طبق تحقیقات دانشکده پزشکی روچستر این تکنیک مفید، نه تنها برای کنترل استرس و خشم و نشخوار فکری که برای پانیک هم مفید است
پادکست این مقاله را هم میتوانید گوش کنید و از تکنیکهای مهم گفته شده در آن بهره ببرید
شما چه راهکار دیگری برای کنترل جریان فکری و رهایی از نشخوار فکری بلد هستید؟ خوشحال میشویم از تجربیات خودتان برایمان بنویسید
دیدگاهتان را بنویسید